جشنواره بین‌المللی فیلم برلین، یکی از قدیمی‌ترین جشنواره‌های سینمایی در جهان و اروپا است که هرسال در ماه فوریه در شهر برلین آلمان برگزار می‌شود. در عین حال، این جشنواره در مقایسه با دو فستیوال سینمایی کن و ونیز، سیاسی‌تر است. چند ماه پیش که خبر برکناری دیتر کاسلیک، رئیس جشنواره فیلم برلین مطرح شد، بسیاری از کارگردانان آلمانی در نامه‌ای سرگشاده، خواستار نوآوری محتوایی در برلیناله شدند. هر چند، مدیر جشنواره بالاخره تغییر کرد و دیتر کالسلیک پس از ۱۹ سال، جای خود را به کارلو چاتریان و ماریته ریسنبک داد. اما این تغییرات هم نتوانست در محتوای برلیناله تغییری محسوس ایجاد کند. چاتریان که تجربه هفت سال ریاست جشنواره لوکارنو و ریسنبک را در کارنامه خود دارد، در کنفرانس مطبوعاتی ابتدای جشنواره برلین اعلام کرد که در این دوره هم، در بر همان پاشنه گذشته می‌چرخد. او گفت که ساختار و مدیریت جشنواره تغییر کرده، اما انقلابی در این جشنواره ایجاد نشده است. روزنامه‌نگاران آلمانی بعدها حرف‌های او را تفسیر کردند و گفتند که منظور چاتریان این است که فیلم‌های جشنواره هنوز محتوای سیاسی دارند. دویچه‌وله آلمانی حتی پس از پایان جشنواره نیز در گزارشی که از فیلم‌های حاضر در جشنواره منتشر کرد، به صورت مفصل به رویکرد سیاسی جشنواره پرداخت. در آن گزارش آمده:« اگرچه فیلم‌های امسال، نسبت به سال‌های گذشته بیشتر جنبه هنری داشتند و به جای شعارهای مستقیم سیاسی، با نشان‌دادن تصاویر و نشانه‌ها، پیام سیاسی خود را منتقل کردند، اما هفتادمین دوره جشنواره فیلم برلین نیز محتوایی سیاسی داشت.» در ادامه گزارش همچنین به برنده امسال جشنواره نیز اشاره شده است. امسال فیلم “شیطان وجود ندارد“ اثر محمد رسول‌اف توانست برنده جایزه خرس طلایی شود. این فیلم که تولید مشترک آلمان، جمهوری چک و ایران است، موضوعی سیاسی دارد، نویسنده دویچه‌وله آلمانی در گزارش خود درباره اهدای جایزه به فیلم رسول‌اف نوشته است:« فیلم “ شیطان وجود ندارد” برنده خرس طلایی، فیلمی کاملا سیاسی است که حتی در زمان کالسلیک نیز می‌توانست جایزه خرس طلایی را بگیرد. از این نظر رسول‌اف توانسته پلی میان گذشته و حال برلیناله ایجاد کند.»
نویسنده شبکه برلین-براندنبورگ نیز در گزارش کاملی که از اختتامیه جشنواره نوشته، به سیاسی بودن جشنواره فیلم برلین اشاره کرده است. او حتی در این گزارش به اهدای جوایز به برخی از فیلم‌های این دوره از جشنواره انتقاد کرده و آن‌ها را سیاسی خوانده است.
تقدیر از فیلم‌های ایرانی در بخش نسل
امسال، فیلم‌های زیادی از ایران در بخش‌های مختلف جشنواره برلین حضور داشتند. در این میان، “اسب سفید بالدار“ به کارگردانی مهیار ماندگار و "بادبادک‌ها" از سید پیام حسینی، دو فیلم ایرانی بودند که در بخش نسل مورد تقدیر قرار گرفتند. “اسب سفید بالدار” در بخش فیلم‌های بین‌المللی بالای ۱۴ سال جشنواره برلین، مورد تقدیر ویژه هیات داوران قرار گرفت. از بازیگران این فیلم می‌توان به سپهر طهرانچی، حسن نجاریان، عسل شاکری، محمد بشیر، مهری آل آقا، آرش وزیرنظامی و هژیر مرادی اشاره کرد. همچنین در بخش فیلم‌های بین‌المللی کودکان نیز، از “ بادبادک‌ها” اثر سید پیام حسینی تقدیر شد. از دیگر فیلم‌های ایرانی که در این دوره از جشنواره حضور داشتند می‌توان به "یلدا" اثر مسعود بخشی و "نامو"، نخستین فیلم بلند نادر ساعی‌ور اشاره کرد.
حواشی
جشنواره امسال البته حاشیه‌های زیادی هم داشت. پیش از آغاز برلیناله، فاش شد که آلفرد باوئر، نخستین مدیر برلیناله، وابستگی‌هایی به حزب نازی داشته و آن را پنهان کرده است. باوئر از ۱۹۵۱ تا ۱۹۷۶ مدیر جشنواره فیلم برلین بود. پیش از آغاز جشنواره، رسانه‌های آلمانی یکی پس از دیگری با انتشار گزارشی از نقش آلفرد باوئر در اداره امور سینمایی رایش سوم پرده برداشتند. پس از آن، مسئولان جشنواره برلین نیز اعلام کردند:« مطالعه دقیق اسناد نشان می‌دهد که آلفرد باوئر نقش مهمی در مدیریت امور سینمایی رژیم نازی (۱۹۳۳ - ۱۹۴۵) داشته و به همین‌دلیل، جایزه آلفرد باوئر، از برنامه برلیناله حذف می‌شود. جایزه آلفرد باوئر پس از مرگ او در سال ۱۹۸۶ بنیاد نهاده شد و هر سال از سوی هیات داوران جشنواره به فیلمسازان برجسته اعطا می‌شد. اما این تنها حاشیه جشنواره امسال نبود. علاوه بر این، روز افتتاحیه جشنواره نیز تحت‌الشعاع حمله نژادپرستانه به دو قهوه‌خانه در شهر هاناو آلمان قرار گرفت. چندی پیش، یکی از طرفداران گروه‌های راستگرای افراطی به حاضران در دو قهوه‌خانه در شهر "هاناو" آلمان تیراندازی کرد و منجر به کشته شدن ۱۱ نفر شد. این تیراندازی مرگبار که با انگیزه بیگانه‌ستیزی انجام شده بود، جشنواره برلین را نیز تحت الشعاع خود قرار داد. در زمان افتتاحیه، مدیران برلیناله از حاضران خواستند به احترام قربانیان شهر هاناو یک دقیقه سکوت کنند و بایستند. آنان همچنین در سخنرانی‌های متعدد، درباره اهمیت و ضرورت جامعه مهاجرپذیر صحبت کردند.
منبع: زوددویچه، شبکه برلین-براندنبورگ، سایت برلیناله، اشپیگل و شبکه دویچه‌وله
لینک‌های گزارش:
https://www.sueddeutsche.de/panorama/berlinale-sehnsucht-nach-gestern-1.4807378
https://www.berlinale.de/en/festival/awards-and-juries/international-juy.html
https://www.spiegel.de/kultur/kino/berlinale-2020-bei-der-eroeffnung-gedenken-die-stars-der-opfer-von-hanau-mit-einer-schweigeminute-a-bed4cdb7-ba25-4b71-bcda-7bc6935dd3a0
https://www.dw.com/de/70-berlinale-politisch-ja-aber-anders/a-52595129
نظر شما